Ο φόβος της αποτυχίας

Το ότι θα αποτύχουμε όλοι κάποιες φορές στις προσπάθειες μας είναι δεδομένο. Το δεδομένο αυτό δεν το αποδέχονται όμως όλοι. Το ενδεχόμενο, η σκέψη, η πιθανότητα κάποιος να αποτύχει σε έναν στόχο, στον οποίο έχει επενδύσει μικρή ή μεγάλη προσπάθεια, είναι ικανά να προκαλέσουν προκαταβολικό και σαφώς δυσλειτουργικό άγχος. Το άγχος αυτό που νιώθουν κάποιοι άνθρωποι αναλογιζόμενοι την πιθανότητα αποτυχίας των ενεργειών τους, ονομάζουμε άγχος ή φόβο αποτυχίας (failure anxiety).

Πολλοί παράγοντες μπορεί να ενοχοποιηθούν για την ύπαρξη αυτού του άγχους: ένα αυστηρό οικογενειακό περιβάλλον που δεν αποδέχεται τίποτα λιγότερο από το τέλειο και απαιτεί από το παιδί να διαπρέπει σε όλα, η επίκριση των γονέων για τις ατυχείς προσπάθειες των παιδιών τους, ο φόβος για το τι θα πουν οι άλλοι, η ανάπτυξη μιας αυτοεικόνας ψευδούς τελειότητας.

Ωστόσο οι άνθρωποι που φοβούνται την αποτυχία σε υπερβολικό βαθμό, βιώνουν ένα καταστροφικό άγχος σε σημείο που να προκαλούν συχνά την αποτυχία την οποίο τόσο επίμονα επιθυμούν να αποφύγουν. Αναλογίζονται διαρκώς τις καταστροφικές συνέπειες της ενδεχόμενης αποτυχίας – έτσι τουλάχιστον όπως οι ίδιοι τις πλάθουν στο μυαλό τους – υπερβάλουν ως προς την επιρροή που μπορεί να έχει στη ζωή τους και αδυνατούν να επεξεργαστούν πιο ρεαλιστικές αλλά και αισιόδοξες εκβάσεις μιας κατάστασης.

Κάποια σημάδια που δείχνουν ότι φοβάσαι την αποτυχία είναι τα εξής:

—  Ανησυχείς για το τι θα σκεφτούνε οι άλλοι για σένα

—  Αμφιβάλεις για την ικανότητα σου να επιτύχεις τους στόχους σου

—  Πιστεύεις ότι δεν θα είσαι πλέον αρεστός στους άλλους αν αποτύχεις

—  Αμφιβάλεις για το πόσο έξυπνος ή ικανός είσαι

—  Θεωρείς ότι θα απογοητεύσεις τους ανθρώπους  των οποίων η γνώμη είναι σημαντική για σένα

—  Λες στους γύρω σου ότι δεν θα τα πας καλά για να μειώσεις τις προσδοκίες τους

—  Σε περίπτωση που αποτύχεις κάπου δυσκολεύεσαι να καταλάβεις τι θα έπρεπε να είχες κάνει διαφορετικά για να πετύχεις

—  Συχνά έχεις ψυχοσωματικές ενοχλήσεις που σε εμποδίζουν από το να ολοκληρώσεις μια εργασία

—  Αναβάλεις ή δεν σου φτάνει ο χρόνος για να προετοιμαστείς κατάλληλα

—  Αποφεύγεις να δοκιμάσεις καινούρια πράγματα ή να αναλάβεις δύσκολα καθήκοντα

—  Φαίνεται να σαμποτάρεις τις προσπάθειες σου (ψυχοσωματικά, αναβλητικότητα, υπερβολικό άγχος)

—  Αναλαμβάνεις να κάνεις μόνο πράγματα τα οποία τα κατέχεις πολύ καλά (τελειομανία)

Για κάποιους ανθρώπους το να αποδεχτούν ότι η αποτυχία δεν τους καθιστά λιγότερο ικανούς ή άξιους συνεπάγεται μια αλλαγή στα βαθύτερα πιστεύω όσον αφορά τον εαυτό τους. Η ταύτιση της αυτοεικόνας τους με την τελειότητα είναι ένας δεσμός που χρειάζεται να λύσουν σταδιακά για να λυτρωθούν από το διαρκές άγχος να ικανοποιήσουν τα υψηλά τους στάνταρντ αλλά και τις προσδοκίες των άλλων.

Η επιτυχής διαχείριση του άγχους της αποτυχίας απαιτεί να επαναπροσδιορίσουμε μη ρεαλιστικούς στόχους, τις απαιτήσεις από τον εαυτό μας αλλά και τα ανελαστικά πρέπει που συχνά υπηρετούμε τυφλά. Το να θέσουμε πιο χαμηλά τον πήχη δεν μας καθιστά λιγότερο ικανούς αλλά σίγουρα πιο ρεαλιστές.

Πολλές φορές απαιτούμε από τον εαυτό μας να τα καταφέρει ενώ μας υπολείπονται δεξιότητες, γνώσεις και προσόντα. Εξασκηθείτε και βελτιώστε τον εαυτό μας στα τρωτά σας σημεία, αφού βέβαια πρώτα μπείτε στη διαδικασία να παραδεχτείτε ότι υπάρχουν και να τα εντοπίσετε.

Μάθετε να διαχειρίζεστε το άγχος σας, δηλαδή να επαναφέρετε τον οργανισμό σας σε κατάσταση ηρεμίας όταν το στρες σας αποδιοργανώνει. Το να επιμένετε σε μια προσπάθεια υπό την επίδραση έντονου αποδιοργανωτικού άγχους είναι σαφώς μάταιο. Εφαρμόστε τεχνικές χαλάρωσης, διαφραγματικής αναπνοής αλλά και ότι άλλο σας βοηθάει να χαλαρώσετε πριν συνεχίσετε την όποια προσπάθεια σας.

Ένα πολύ συχνό χαρακτηριστικό των ανθρώπων που φοβούνται την αποτυχία είναι και η αναβλητικότητα. Μπρος στο ενδεχόμενο να αποτύχουν αναβάλλουν κάθε προσπάθεια καθώς το άγχος που την συνοδεύει είναι πολύ υψηλό. Με αυτόν τον τρόπο απογοητεύονται καθώς η αποτυχία είναι σχεδόν δεδομένη. Η σωστή οργάνωση χρόνου μαζί με την κατάλληλη στοχοθεσία και προσπάθεια είναι το κλειδί για να ξεπεράσετε την αναβλητικότητα σας

Καταπολεμήστε τις σκέψεις καταστροφολογίας και επενδύστε στο θετικό οραματισμό. Το να σκέφτεστε συνέχεια πόσο τραγικό θα είναι αν αποτύχετε είναι μια εντελώς άχρηστη διαδικασία. Προσπαθήστε να σκεφτείτε ρεαλιστικά αλλά και να φανταστείτε ένα θετικό αποτέλεσμα και πώς θα νιώσετε μέσα από αυτό. Αφιερώστε χρόνο στο θετικό σενάριο.  Πολλοί θεωρούν ότι το να σκέφτονται την καταστροφή είναι ένας τρόπος να προετοιμαστούν για τα δύσκολα. Στην πραγματικότητα όμως κανένα πλάνο προετοιμασίας δεν σχεδιάζουν αλλά βουλιάζουν στο προκαταβολικό άγχος που προκαλούν στον εαυτό τους.

Ακόμα όμως και αν καταφέρετε να τα κάνετε όλα αυτά κατά γράμμα και με τεράστια επιτυχία, πάλι θα αποτύχετε. Γιατί; Γιατί η αποτυχία είμαι συχνά κομμάτι της επιτυχίας και όχι το αντίθετο της. Δεν είναι το τέλος της διαδρομής αλλά ένας ενδιάμεσος σταθμός. Είναι η ευκαιρία σας να αναλογιστείτε τι πήγε στραβά, πως μπορείτε να το διορθώσετε, πως θα βελτιωθείτε αλλά και αν θέλετε το στόχο σας όντως τόσο πολύ. Είναι η ευκαιρία σας να δυναμώσετε, να ωριμάστε, να αντιμετωπίσετε την πραγματικότητα αντί να κρύβεστε από αυτήν. Δεν είναι εύκολο. Δεν προσπαθώ να σας πείσω πως είναι. Απλά, πως αξίζει να την ζήσετε. 

Δείτε επίσης

 Γιατί να μην παρατάτε τις προσπάθειες σας

Ποίημα: Υπάρχει μια τρύπα στο πεζοδρόμιο (Poertia Nelson)