Ελέγχω άρα Υπάρχω

 

Πότε ίσως άλλοτε η κοινωνία δεν μας έδινε τόση πληροφορία στη διάθεση μας. Πότε ίσως άλλοτε δεν είχαμε την δυνατότητα να ελέγξουμε τόσο απλά, τόσα πράγματα στη ζωή μας: το υπόλοιπο του λογαριασμού μας, την ταχύτητα του internet, τα profil μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα site στα οποία μπαίνουν τα παιδιά μας, τις κλήσεις στο κινητό του συντρόφου μας, τις κάμερες ασφαλείας στο σπίτι μας…. Θα μπορούσα να γράφω σελίδες με το πόσα πράγματα έχουμε την δυνατότητα να ελέγχουμε, να παρακολουθούμε, είτε έχουμε την επιθυμία να το κάνουμε είτε όχι. Η πρόσβαση αυτή στον έλεγχο είναι μια καινούρια δυνατότητα, των τελευταίων δεκαετιών. Μας δόθηκε, χωρίς απαραίτητα να την ζητήσουμε ή να την χρειαζόμαστε. Την αξιοποιούμε γιατί μας βολεύει, γιατί κάνει την ζωή μας πιο εύκολη και γιατί μας εξοικονομεί και χρόνο πολλές φορές. Έχει γίνει τόσο μεγάλο κομμάτι της ζωής μας που ίσως να είναι αδιανόητο να την στερηθούμε.

Ο έλεγχος ως πρόβλημα…

Αυτό που γίνεται ανησυχητικό όμως είναι η εξάρτηση που αποκτούμε από αυτήν την εμπειρία ελέγχου. Ο έλεγχος έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας σε βαθμό συνήθειας και έχει καταστεί πλέον μια τεχνητή ανάγκη. Στις αρκετές περιπτώσεις ο έλεγχος αποκτάει έναν καταναγκαστικό χαρακτήρα και γίνεται ένα προβληματικό εργαλείο διαχείρισης του άγχους. Αρκετά εμφανές είναι αυτό και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.  Η εμμονική ενασχόληση με το προφίλ ενός ατόμου προκειμένου να συνάγει κάποιος τις πληροφορίες που θεωρεί ότι θα τον βοηθήσουν να συντηρήσει μια εύθραυστη και συχνά φρούδα ελπίδα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η αδυναμία ενός ατόμου να αντισταθεί στην παρόρμηση και την επιθυμία να τσεκάρει συστηματικά τις αναρτήσεις, τις φωτογραφίες, τα στόρυ και όποια άλλη διαδικτυακή δραστηριότητα ενός άλλου ατόμου, αποτελεί μια πρόσβαση σε έναν έλεγχο που δεν τον έχει πραγματικά ανάγκη. Κι όμως καθησυχάζει προσωρινά το άγχος του μέσω μιας πλασματικής επιβεβαίωσης.

Πόσο άγχος βιώνουμε αν χάσουμε το κινητό μας! Πόση δυσφορία μας προκαλεί η έλλειψη δυνατότητάς να ελέγχουμε συστηματικά τα Mail μας, να ελέγχουμε πολλές φορές μέσα στη μέρα τις αναρτήσεις στο facebook και να παρακολουθούμε την δραστηριότητα των φίλων μας. Δημιουργούμε και ελέγχουμε το προφίλ μας, το τι θα ανεβάσουμε, τι θα αποκρύψουμε, τι εικόνα και πως θα συντηρήσουμε. Καταλήγουμε άθελα μας να πιστεύουμε ότι μπορούμε ή οφείλουμε να ελέγχουμε τα πάντα στον εαυτό μας αλλά και στις σχέσεις μας.  

Νιώθουμε άγχος για πράγματα που είναι αναμενόμενο να μην ξέρουμε από πριν πως θα εξελιχθούν, όπως για παράδειγμα μια καινούρια σχέση, μια αίτηση για δουλειά, μια έξοδος για ποτό κτλ. Συχνά είμαστε απρόθυμοι να ρισκάρουμε, το ενδεχόμενο μιας μη καλής εξέλιξης. Βιώνουμε δυσανάλογο στρες όταν βγούμε από το ελεγχόμενο περιβάλλον μας και βρεθούμε σε μια νέα συνθήκη, γιατί δεν ξέρουμε κανέναν και δεν ξέρουμε τι μπορεί να μας ρωτήσουμε και πως θα απαντήσουμε. Εν τέλει νιώθουμε άγχος για όσα δεν μπορούμε να ελέγξουμε; Χάνουμε τον αυθορμητισμό μας, την ικανότητα μας να ανταποκρινόμαστε σε νέες καταστάσεις; Φοβόμαστε μήπως δώσουμε την λάθος εικόνα, μήπως πούμε κάτι και εκτεθούμε;  Μήπως λοιπόν η τόση εξοικείωση που αποκτήσαμε με τις οθόνες και την εξ αποστάσεως επαφή και επικοινωνία μας αποξένωσε από την πραγματική επαφή και όλα όσα συνεπάγεται; Δεν έχω ξεκάθαρες απαντήσεις. Μόνο προβληματισμούς και ερωτήματα, τα οποία εγείρει η φύση των αιτημάτων με τα οποίο δουλεύω ως επαγγελματίας καθημερινά.

 

Ο έλεγχος ως λύση……

Από την άλλη πλευρά υπάρχει η φυσιολογική ανάγκη του ανθρώπου να ελέγχει το περιβάλλον του, να ελέγχει σημαντικά πράγματα στη ζωή του. Και τον έλεγχο των πραγμάτων που έχουν σημασία για τον αυτοπροσδιορισμό μας  και συμβάλουν στην αυτοδιάθεση μας, θέλουμε να τον ενισχύσουμε. Τι εννοώ με αυτό; Είναι σημαντικό να μπορούμε να επιλέγουμε αυτά που μας προσδιορίζουν ως οντότητες και εξυπηρετούν την εξέλιξη μας. Επιλέγουμε τι θα σπουδάσουμε, με ποιους ανθρώπους θα συναναστραφούμε, τι δεξιότητες θα εξελίξουμε, ποιες αξίες θα καθορίζουν τις επιλογές μας κοκ. Δεν αναφέρομαι στο κατά πόσο όλα αυτά είναι προϊόντα μιας ελεύθερης βούλησης ή επηρεάζονται από τρίτους. Αλλά στο γεγονός ότι χρειαζόμαστε την δυνατότητα να μπορούμε να επιλέξουμε και άρα να ελέγχουμε με τον τρόπο αυτό σημαντικά και δομικά θα έλεγα στοιχεία της ζωής μας. Η επιλογή όλων αυτών που έχουν νόημα για μας είναι υψίστης σημασίας για τον ψυχισμό μας. Η επιλογή του ποιος θα βλέπει τις αναρτήσεις μας, όχι και τόσο. Έχουμε όμως καταλήξει να απασχολούμαστε περισσότερο με το δεύτερο παρά με το πρώτο. Διακρίνω μια ανισορροπία να μας έχει παρασύρει και αν δεν σταματήσουμε κάποια στιγμή να αναστοχαστούμε πάνω στη ζωή μας, δεν ξέρω αν θα καταφέρουμε να την ανατρέψουμε. Νιώθω ότι δεχόμαστε να στερηθούμε τον αναγκαίο έλεγχο αλλά δυσκολευόμαστε να απεμπλακούμε από τον περιττό.

Υπάρχει η δυνατότητα να επιλέξουμε αυτά που μας καθορίζουν. Δεν θέλω να αναλύσω το βαθμό ελευθερίας που έχουμε ή δεν έχουμε στην παρούσα κοινωνική πραγματικότητα. Αλλά να εστιάσω στο ότι οφείλουμε στον εαυτό μας την επιλογή και τον έλεγχο που μας είναι πραγματικά χρήσιμα σε όποιες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες και αν διαβιούμε. Κάπου έχουμε αποχαυνωθεί, κάτι ξεχάσαμε πίσω μας. Ο καθένας οφείλει στον εαυτό του τις κατάλληλες επιλογές και τον έλεγχο που έχει πραγματικά ανάγκη.