Στόχοι: SMART ή Vision Board

 

Η αρχή κάθε νέας χρονιάς γίνεται συνήθως εφαλτήριο για να αναλογιστούμε τί καταφέραμε την χρονιά που πέρασε αλλά και να αναρωτηθούμε τί επιθυμούμε για την χρονιά που έρχεται. Η αρχή του χρόνου αναμοχλεύει μέσα μας στόχους, επιθυμίες, θέλω. Τι εκκρεμότητες έχουμε ανοιχτές με τον εαυτό μας; Ποιες επιθυμίες μας μείνανε στο χαρτί; Τι θα κάνει την χρονιά που έρχεται να πάρει άριστα στην αποφοίτηση της;

Οι ερωτήσεις αυτές τριγυρνάνε συχνά στο μυαλό μας. Από την άλλη μεριά όμως έχουμε και μια στοίβα με στόχους που ποτέ δεν επετεύχθησαν, επιθυμίες που πλανώνται για χρόνια στον αέρα και ανικανοποίητα όνειρα που ενδεχομένως σέρνουμε μαζί μας, σαν ένα ανεπιθύμητο μεν αλλά δύσκολα να πεταχτεί φορτίο.

Η στοχοθεσία καθώς και η διαδικασία υλοποίησης των στόχων μας είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση. Αυτό που μπορεί να λειτουργεί ως κίνητρο και ως τεχνική για την εκπλήρωση των στόχων ενός ατόμου ενδεχομένως αποτυγχάνει για κάποιον άλλον. Σήμερα θα ήθελα να αναφερθώ σε δυο πολύ διαδεδομένους και διαφορετικούς μεταξύ τους τρόπους στοχοθεσίας: τους στόχους SMART και το Vision Board

 

Στόχοι SMART

Οι στόχοι SMART ή στα ελληνικά έξυπνοι στόχοι αναφέρονται κυρίως στα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει να έχει ένας στόχος και στον τρόπο που μπορεί να περιγραφεί για να έχει πιθανότητες επιτυχίας. Η λέξη SMART  είναι το ακρωνύμιο των λέξεων Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time bound. Στην ουσία, η λογική πίσω από τους SMART στόχους είναι να περιγράψουμε ένα στόχο με όση μεγαλύτερη ακρίβεια μπορούμε για να καταφέρουμε να δρομολογήσουμε επιτυχώς την εκπλήρωση του.

Αν θέσετε λοιπόν SMART στόχους χρειάζεται να αναλογιστείτε τα ακόλουθα:

Πως θα περιέγραφα με ακρίβεια τον στόχο μου;

Αποφύγετε τις γενικολογίες και τις ασάφειες. Δηλώστε με ακρίβεια τι θέλετε να πετύχετε. Έτσι θα μπορείτε αποτιμήσετε σε ένα βάθος χρόνου αν πετύχατε τον στόχο σας ή όχι. Για παράδειγμα: «Θέλω να βελτιώσω τον εαυτό μου». Αυτός δεν είναι συγκεκριμένος στόχος, είναι ασαφής ως προς τη διατύπωση και δεν σας βοηθάει ως προς το ποια κατεύθυνση να κινηθείτε αναφορικά με την αυτοβελτίωση. Αντίθετα, ο στόχος «Θέλω να μάθω να διαχειρίζομαι καλύτερα το θυμό μου» μπορεί να θεωρηθεί SMART στόχος καθώς είναι πολύ πιο συγκεκριμένος

 

Πως μπορώ να μετρήσω τον στόχο;

Ακόμα και ένας στόχος που δεν είναι διατυπωμένος αριθμητικά είναι χρήσιμο να γίνει μετρήσιμος. Πως θα καταλάβω, στο προηγούμενο παράδειγμα, ότι όντως διαχειρίζομαι καλύτερα το θυμό μου μετά τις προσπάθειες μου; Μπορώ να εκτιμήσω πόσο συχνά νιώθω θυμό μέσα στην εβδομάδα και πόσο συχνά ξεσπάω σε τρίτους πριν ξεκινήσω τις προσπάθειες αυτοβελτίωσης και να εξετάσω μέσα σε ένα βάθος χρόνου αν αυτή η συχνότητα έχει μειωθεί. Το να μετατρέψουμε έναν στόχο σε νούμερο είναι ένας σχετικά ασφαλής τρόπος για εντοπίσουμε μια αλλαγή και να συνειδητοποιήσουμε ότι όντως ο στόχος μας επετεύχθη.

Είναι εφικτός στόχος;

Όταν θέτουμε έναν στόχο πρέπει να σιγουρευτούμε ότι είναι στο πλαίσιο του εφικτού. Ότι με τις δεδομένες συνθήκες της πραγματικότητας και της ζωής μας είναι υλοποιήσιμος. Ότι αν προσπαθήσουμε με  συγκεκριμένους τρόπους και βήματα έχουμε καλές πιθανότητες να τον πετύχουμε. Έχουν καταφέρει άλλοι άνθρωποι να διαχειριστούν το θυμό τους; Υπάρχουν διαθέσιμοι τρόποι και τεχνικές για να το καταφέρει κάποιος; Έχω πρόσβαση σε αυτές;

 

Σχετίζεται λογικά με την υπόλοιπη ζωή μου;

Ο στόχος μας είναι καλό να συντονίζεται με την πραγματικότητα μας. Ένας στόχος είναι ρεαλιστικός όταν μπορεί να πραγματωθεί και σχετίζεται λογικά με την ζωή μας. Οι στόχοι μας είναι καλό να κάνουν κάποιο νόημα, να μπορεί η εκπλήρωση τους να συμβάλει θετικά σε κάποιους τομείς της ζωής μας, για να έχουμε πραγματικά λόγους να δαπανήσουμε χρόνο και ενέργεια στην εκπλήρωση τους. Θα ωφεληθώ εγώ και οι γύρω μου από την καλύτερη διαχείριση του θυμού μου; Θα βελτιωθούν κάποιοι τομείς της ζωής μου από αυτήν την αλλαγή;

 

Σε πόσο χρόνο θέλω να τον έχω πετύχει;

Μια από τις μεγαλύτερες παγίδες στην στοχοθεσία είναι να μην τοποθετούμε τον στόχο μας στην διάσταση του χρόνου. Το «Πότε;» είναι ένα ερώτημα που αφορά τόσο στην εκπλήρωση του στόχου, όσο και στην χρονική οργάνωση των ενδιάμεσων βημάτων ή σταδίων που θα οδηγήσουν σε αυτήν την εκπλήρωση. Μέχρι πότε θέλω να το έχω καταφέρει; Τι ενέργειες πρέπει να κάνω ενδιάμεσα για να έχω το επιθυμητό αποτέλεσμα στο τέλος; Πότε θα κάνω την εκάστοτε ενέργεια;

 

Περιγράφοντας τους στόχους μας λοιπόν με τον ακόλουθο τρόπο τους συγκεκριμενοποιούμε. Τους κάνουμε απτούς, μετρήσιμους και τους οργανώνουμε στον χρόνο. Ωστόσο υπάρχει και ένας άλλος τρόπος να προσεγγίσουμε την στοχοθεσία και αυτός ονομάζεται Vision Board. Πρόκειται για μια περισσότερο καλλιτεχνική και ελεύθερη συσχέτιση με τους στόχους, τα όνειρα αλλά και τις φιλοδοξίες μας.

 

 Στόχοι Vision Board

Οι κανόνες εδώ είναι πιο απλοί και ενδεχομένως ευχάριστοι. Σε έναν πίνακα ή σε μια μεγάλη κόλλα χαρτί, τα οποία αναρτούμε σε εμφανές σημείο στο χώρο μας, τοποθετούμε εικόνες και αντικείμενα τα οποία υποδηλώνουν τους στόχους μας ή την κατεύθυνση την οποία επιθυμούμε να πάρει η ζωή μας. Στο Vision Board (ή αλλιώς Πίνακας Οραμάτων) εκμεταλλευόμαστε την δύναμη της εικόνας. Οπτικοποιούμε τις επιθυμίες μας χωρίς να διαμορφώσουμε ένα ακριβές πλάνο δράσης.

Για παράδειγμα αν θέλουμε να κάνουμε ένα ταξίδι στην Ρώμη μπορούμε να καρφιτσώσουμε στον πίνακα μας μια φωτογραφία της Ρώμης. Αν θέλουμε να βελτιώσουμε την διατροφή μας μπορούμε βάλουμε στον πίνακα μας εικόνες με υγιεινά γεύματα. Αν θέλουμε να μειώσουμε τις εκρήξεις θυμού μπορούμε να βάλουμε φωτογραφίες που υποδηλώνουν γαλήνη.

Οι εικόνες μας μπορούν αφορούν διαφορετικούς τομείς της ζωής μας ταυτόχρονα: τον προσωπικό, τον επαγγελματικό, τον κοινωνικό. Δεν δεσμευόμαστε με κάποιον τρόπο για την υλοποίηση τους αλλά δεν αφήνουμε τον εαυτό μας να τους ξεχάσει καθώς τους στόχους αυτούς τους βλέπουμε κάθε μέρα. Είτε ενεργοποιούμε το υποσυνείδητο μας, είτε τη λογική μας, το αποτέλεσμα για πολλούς ανθρώπους είναι απτό: με κάποιον τρόπο δραστηριοποιούνται προς τους στόχους τους. Η οπτική υπενθύμιση, η δύναμη της εικόνας φαίνεται πως λειτουργεί αρκετά αποτελεσματική και στην στοχοθεσία.

 

Τι λοιπόν να επιλέξει κάποιος; SMART στόχους ή Vision Board;  Όπως όλα τα διλήμματα έτσι και αυτό μπορεί να αποδομηθεί τελείως. Δεν χρειάζεται να τεθεί το εν λόγω ερώτημα ως δίλημμα, ούτε ως δίπολο: άσπρο ή μαύρο. Τουναντίον μπορούμε να δούμε τι θα αποκομίσουμε από την κάθε τεχνική και γιατί όχι και να τις συνδυάσουμε. Αν ήδη έχουμε προσπαθήσει με SMART  στόχους και για κάποιον λόγο δεν καταφέρνουμε να φτάσουμε αισίως στην εκπλήρωση τους μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και έναν πίνακα Vision Board. Αν δεν μπορούμε να κάνουμε τον στόχο μας πολύ συγκεκριμένο μπορούμε πάλι να τον οπτικοποιήσουμε και να τον αναρτήσουμε σε έναν πίνακα. Για παράδειγμα, αν στην αυτοβελτίωση που ανέφερα προηγουμένως δεν είμαστε σίγουροι το τι ακριβώς θέλουμε να αλλάξουμε ας αναζητήσουμε εικόνες που εκφράζουν έστω συναισθηματικά το στόχο μας και ας τις αναρτήσουμε. Είμαστε ελεύθεροι να γίνουμε όσο δημιουργικοί θέλουμε προκειμένου να υποκινήσουμε μια διαδικασία αλλαγής. Τα εργαλεία άλλωστε είναι για να τα αξιοποιούμε και να τα χρησιμοποιούμε με τον τρόπο που ταιριάζει σε μας. Το ζητούμενο είναι να μας βοηθήσουν και να γίνει η αλλαγή από λέξη, πράξη.

Πηγή πρώτης δημοσίευσης: Πύλη Ψυχολογίας